Hulanda ta rehabilitá héroe di resistensia di Kòrsou Tula

“Gobièrnu hulandes ta rekonosé plenamente ku e lucha di Tula i di e otronan ku a oponé kontra sklabitut tabata unu hustu. Tambe ta mira bèk ku duele i bèrgwensa na e manera ku predesesor di gobernantenan den pasado a trata nan. 228 Aña despues di fecha di su morto, gobièrnu di Hulanda ta rehabilitá Tula.” 

Groepsfoto plakaat Tula

Ku e palabranan aki, pronunsiá dor di Sekretario di Estado Alexandra van Huffelen (Digitalisashon i Relashonnan den Reino), gobièrnu hulandes formalmente a rehabilitá e héroe di resistensia di Kòrsou, Tula, póstumamente.

Na okashon di e rehabilitashon, Gobernador a lesa un karta di Rei dirigí na pueblo di Kòrsou. Ademas, Sekretario di Estado Van Huffelen a anunsiá institushon di e beka di estudio Tula i un kátedra pasado di sklabitut. 

Rehabilitashon i konsientisashon

E rehabilitashon a tuma lugá siguiendo ehèmpel di èksküs di Promé Minister Mark Rutte na nòmber di gobièrnu dia 19 di desèmber 2022. Komo parti di esaki, gabinete ta pone 200 mion euro disponibel pa medida riba tereno di konsientisashon, embolbimentu i impakto di  pasado di sklabitut. Lo destiná esaki konhuntamente ku, entre otro, desendientenan i otro partidonan envolví. Un di e kompromisonan despues di e èksküs, tabata rehabilitashon ofisial di e héroe di resistensia di Kòrsou Tula, ken nan a torturá i asesiná di forma hororoso dia 3 di òktober 1795. Rehabilitashon di Tula dor di Hulanda ta un deseo anhelá pa hopi tempu na Kòrsou, i tabata un rekomendashon eksplísito den di e rapòrt ‘Ketenen van het verleden’ (Kadenanan di pasado). Ku e rehabilitashon, awor e luchadó di resistensia tambe di parti di Hulanda a risibí e honor ku e meresé.   

Hulanda: momentu memorabel

Pa krea rekonosementu i konsientisashon tokante di e parti di historia aki na Hulanda Oropeo tambe, dia 3 di òktober a organisá un anochi memorabel den teatro Korzo na Den Haag den presensia di Minister di Asuntunan Interior i Relashonnan den Reino, Bibienda Públiko i Ordenansa Urbano, Hugo de Jonge. Na e okashon ei a entregá un plaka ku e teksto formal di e rehabilitashon na Minister Plenipotensiario di Kòrsou. E intenshon ta pa e plaka biaha dor di Hulanda, pasa diferente munisipio unda e lo forma motibu pa partisipashon i diálogo tokante e pasado di sklabitut.

Beka i kátedra Tula

Pa enkurashá mas investigashon di historia for di perspektiva kurasoleño, Ministerio di Enseñansa, Kultura i Siensia ta ofresé Kòrsou e beka di estudio Tula pa e kuater añanan benidero. Via e beka aki, kada aña un studiante lo haña chèns pa sigui un estudio bachelor fultaim pa dosente di historia na un hogeschool di su eskoho na Hulanda. E studiante ta haña yudansa ku su gastunan di estudio. Tambe, pa e dos añanan benidero lo ofresé universidatnan di Aruba, Kòrsou i Sint Maarten un kátedra pasado di sklabitut. Lo repartí esaki entre e instansianan di enseñansa na e Paisnan.

Tula símbolo kontra sklabitut

Tula tabata e lider di e rebelion di katibu di mas grandi na Kòrsou. Dia 17 di ougùstùs 1795, e personanan sklabisá di plantashi Kenepa bou di guia di Tula a pone trabou abou,. Huntu ku su kompañeronan den e lucha Bazjan Karpata, Pedro Wacao i Louis Mercier, Tula a mobilisá kasi 2000 hende, despues ku personanan sklabisá di diferente plantashi a djòin nan. Tula tabata konosé e puntonan di salida di e revolushon franses: libertat, igualdat, i fraternidat, i a base di e prinsipionan aki a lucha pa libertat pa tur hende. Tula tabata sa ku Fransia a abolí sklabitut i a argumentá ku Hulanda, ku na e momentu ei tabata okupá pa e fransesnan, tambe mester a abolí sklabitut. Fuera di Tula, tambe a ehekutá otro rebeldenan despues di a kapturá nan. Komo ehèmpel espantoso pa otronan, a torturá i ehekutá Tula komo esun promé, i despues a literalmente ekshibié. Despues di su morto, pa siglonan a deskribí Tula komo un bandidu, i pa hopi tempu e no tabata figurá den enseñansa di historia na skol. 

Lucha pa rehabilitashon

Na 2010, gobièrnu di Kòrsou ofisialmente a rehabilitá Tula i e otro lidernan di e rebelion di katibu komo ‘hòmber- i muhénan di honor i bon fama’. Riba inisiativa di Fundashon Rehabilitashon Tula (Papiamentu pa Stichting Eerherstel van Tula), den e aña ei gobièrnu di Kòrsou ofisialmente a proklamá Tula héroe nashonal di Kòrsou. 
Tambe na Hulanda, den e último añanan tin kada bes mas atenshon pa e héroe di resistensia aki den forma di sine, teatro di muzik i nòmber di kaya.